دلایل کمبود مصرف آبزیان در ایران

یکی از مهمترین عوامل در کمبود مصرف آبزیان بوی خاص آن می باشد که بعضی از افراد بوی ماهی را دوست ندارند و از استشمام آن دچار ناراحتی می شوند. به منظور رفع این مشکل در مرحله نخست بایست از تازگی محصول خریداری شده اطمینان یافت و در گام بعدی قبل از طبخ، محصول خام دریایی را به خوبی شست و شو داد و تمیز کرد و به هنگام طبخ نیز از مواد معطری مانند پودر آویشن و یا سبزیجات معطر دیگری مانند مرزه، ترخون، ریحان، نعناع و امثال آن استفاده کرد البته لازم به ذکر است که ماهی تازه و سالم بوی نامطبوع ندارد و چنانچه ماهی، مانده و فاسد شود از آن بوی نامطلوب استشمام می شود.

بنابراین تشخیص سلامت و  تازه بودن آبزیان توسط شهروندان بسیار ضروریست تا بتوانند علاوه بر لذت بردن از طعم غذای دریایی از خواص تغذیه ای آن نیز نهایت استفاده را ببرند که در مطالب گذشته راهکارهای لازم در این زمینه ذکر گردید.  به طور کلی مسئله ی عادت در شکل گیری الگوی غذایی انسان نقش بسیار مهمی برعهده دارد.

در بعضی از خانواده ها عادت به مصرف ماهی وجود ندارد، یعنی در برنامه ی غذایی هفتگی آنان ماهی به طور مکرر طبخ نمی شود و در نتیجه اعضای خانواده به مصرف این ماده ی غذایی مفید عادت نمی کنند و این امر عامل دیگری برای مصرف نکردن یا کمبود مصرف ماهی است این خانواده ها باید ماهی و سایر محصولات دریایی را در ابتدا به مقدار خیلی کم وارد برنامه ی غذایی خود کنند، مسلماً مصرف یک ماده ی غذایی به مقدار خیلی کم ولو اینکه انسان آن را دوست نداشته باشد، برای هیچ کس غیرقابل تحمل نیست.

وقتی این قبیل افراد به مصرف مقدار کم محصولات دریایی عادت کردند، به تدریج می توانند مقدار آن را افزایش دهند و به این ترتیب ذائقه ی خود را به مصرف این محصولات غذایی عادت دهند. به خصوص این افراد می توانند با مخلوط کردن ماهی و سایر آبزیان با غذاهایی که مورد علاقه ی آنهاست ذائقه خود را در جهت طعم ماهی عادت دهند. مطالعاتی که در سالهای اخیر در رابطه با کمبود مصرف ماهی در ایران انجام شده است نشان می دهد عدم آشنایی بسیاری از مردم با روشهای متنوع طبخ ماهی نیز در این معضل بسیار موثر است که معمولا در ترویج یک فرهنگ موثرترین شیوه آموزش می باشد بنابراین با آموختن روش های مختلف طبخ ماهی و آبزیان، می توان انواع غذاهای بسیار لذیذ و متنوع را از آنها تهیه کرد و علاوه براستفاده از خواص تغذیه ای آنها، تنوع زیادی نیز در برنامه غذایی خود ایجاد کرد.

آگاه کردن جامعه نسیت به خواص تغذیه ای محصولات دریایی و تأثیری که درسلامت انسان و پیشگیری از انواع بیماری ها دارند یکی ازمهمترین و مؤثرترین اقدامات جهت ترویج مصرف این دسته از مواد غذایی است که این امر با آموزش صحیح، پی گیر و همه جانبه امکان پذیر است که تحقیقات نشان داده است رسانه های گروهی بهترین ابزار به منظور رسیدن به هدف فوق می باشند که این رسانه ها می توانند با تبلیغات صحیح، جالب و جذاب مردم را به مصرف هرچه بیشتر محصولات دریایی تشویق کنند.

گاه دیده شده که رسانه های گروهی، سهواً و بدون ارزش تغذیه ای تبلیغات وسیعی روی بعضی از مواد غذایی انجام می دهند و با استفاده از جالب ترین و جذاب ترین تصاویر، انیمیشن ها و نمایش های عروسکی، مصرف این مواد را رواج می دهند، درحالی که چنانچه حتی قسمتی از این همه تلاش صرف تبلیغات صحیح و مناسب برای مواد غذایی با ارزش تغذیه ای بالا از قبیل ماهی و آبزیان بشود، و اگر این آموزش، مداوم و پی گیر باشد، نتایج بسیار ثمر بخشی در برخواهد داشت که بهره ی آن نصیب جامعه خواهد شد.

در بررسی نقش والدین در تشویق کودکانشان به مصرف محصولات دریایی نیز باید ذکر نمود به طور کلی برقراری هر نوع عادت غذایی در انسان از کودکی به وسیله خانواده ریشه می گیرد و والدین الگوهای بسیار مهمی برای کودکان هستند چنان چه مادر و پدر آبزیان و محصولات دریایی را به عنوان مواد غذایی اصلی و اساسی در برنامه های هفتگی خانواده بگنجانند و خودشان با میل و رغبت غذاهای خوشمزه ای از این دسته از مواد غذایی را تهیه و مصرف کنند، کودکان نیز به مصرف این مواد مفید تشویق شده و این عادت را در تمام عمر به همراه خواهند داشت.

در سالهای گذشته دربررسی علل کمبود مصرف ماهی نبود دسترسی به محصولات دریایی در بعضی از فصول سال ذکر میگردید ولی امروزه خوشبختانه در اکثر نقاط کشور انواع ماهی و محصولات دریایی پرورش داده می شود و بسیاری از محصولات به ویژه قزل آلا به صورت زنده نیز عرضه می گردد که از نظر کیفیت و ارزش غذایی بسیار مناسب می باشد بنابراین در همه  فصول و در بسیاری از مناطق کشور دسترسی به ماهی و سایر محصولات دریایی امکان پذیر و آسان میباشد.

در بررسی نقش میزان درآمد بر مصرف ماهی مطالعه موسوی و رضایی (۱۳۸۸) در استان مرکزی وجود رابطه بین این دو فاکتور را ثابت نموده است که با افزایش درآمد تا حد مشخصی مصرف ماهی نیز بیشتر شده است و در مطالعات عادلی و شعبانپور (۱۳۸۶) در شهر تهران بین میزان در آمد خانوار و مصرف ماهی رابطه معنی داری وجود نداشته است و میزان علاقه به مصرف آبزیان مهمترین تاثیر در مصرف را داشته است.

به طور کلی مهمترین دلایل کمبود مصرف آبزیان در ایران را می توان به ترتیب زیر عنوان نمود: عدم آگاهی مردم از خواص آبزیان ، نبود بازارهای مناسب و عرضه آبزیان در اکثر استانهای کشور، حمل و نقل نامناسب و افت کیفیت آبزیان از محل صید تا محل مصرف، عدم وجود تنوع در فرآورده های دریایی و بسته بندی آبزیان، عدم رعایت قوانین بهداشتی در بسته بندی و تولید فراورده های شیلاتی و بالا بودن قیمت گوشت آبزیان نسبت به گوشت مرغ و قرمز و در واقع مهمترین راهکارها به منظور افزایش مصرف آبزیان در جامعه افزایش تنوع در فرآوری و بسته بندی، جلب اعتماد مردم نسبت به سلامت محصولات ارائه شده، ترویج فرهنگ مصرف و پخت صحیح آن بوده که همانگونه که پیشتر نیز ذکر گردید بهترین ابزار در انجام این گونه امور، ترویج فرهنگ فوق در رسانه های عمومی به ویژه رادیو و تلویزیون می باشد.