شرایط محیطی مورد نیاز در پرورش ماهیان گرمابی
تمام فعاليت هاي حياتي ماهي از قبيل رشد ، تغذيه و توليد مثل تحت تاثير عوامل محيطي قرار مي گيرند.
علاوه بر آن عوامل محيطي در ايجاد و پيشرفت بيماري هاي مختلف ماهي نقش دارد.
۱. دمای آب : دماي آب در طول سال، ماه و حتي در طول شبانه روز در حال تغيير است.
باتوجه به اينكه ماهي آبزي خونسردي است دماي بدن آن با دماي آب اطراف تقريبا برابر است. به همين دليل است كه تغذيه و رشد و متابوليسم بدن تحت تاثير دماي محيط قرار ميگيرند. از طرفي با افزايش دما، نياز ماهي به اكسيژن نيز افزايش پيدا ميكند كه در اين مواقع هوادهي استخر ضرورت پيدا ميكند.
دماي مناسب آب براي كپور معمولي ۲۵ تا ۳۰ درجه است.
۲. PH آب : حداقل و حداكثر PH مورد قبول ۵/۶ تا ۹ در نظر گرفته شده است . PH در بعد از ظهرها به حداكثر ميرسد كه با پاشيدن آب آهك در اوايل صبح از افزايش شديد PH در بعد از ظهر ها جلوگيري مي كند و در هنگام طلوع آفتاب به حداقل مي رسد.
PH خيلي زياد يا پائين باعث آسيب به بافت هاي مختلف بدن به ويژه آبشش ها مي شود.
افزايش PH آب خاصيت سميت بعضي مواد از قبيل آمونياك را افزايش مي دهد كه آمونياك براي ماهي سمي و خطر ناك است كه براي پيشگيري از اين رويداد بايد PH آب به طور مرتب اندازه گيري شود.
۳. شوری و سختی آب : شوري آبهاي شيرين كمتر از يك گرم در ليتر است. ماهيان گرمابي پرورشي شوري تا ۲ گرم در ليتر را تحمل ميكند ولي حداكثر شوري قابل تحمل براي آنها حدود ۹ گرم در ليتر است كه در اين حالت شوري بالاي ۲ باعث كاهش رشد ماهي ها مي شود.
▪️سختي آب هم بر اساس غلظت كربنات كلسيم آب تعيين مي شود.
از نظر سختی، آبها را به چهار دسته تقسيم می كنند :
الف: آبهاي نرم : ۰-۷۵ ميلي گرم در ليتر كربنات كلسيم
ب: آبهاي متوسط : ۷۶-۱۵۰ ميلي گرم در ليتر كربنات كلسيم
ج: آبهاي سخت : ۱۵۰-۳۰۰ ميلي گرم در ليتر كربنات كلسيم
د: آبهاي خيلي سخت : بالاي ۳۰۰ ميلي گرم در ليتر كربنات كلسيم
بنابر اين هر چه آب سخت تر باشد تغييرات PH آب كمتر است و مسموميت ماهي با فلزاتي از قبيل سرب، آهن، جيوه كاهش مي يابد.
۴. اكسيژن محلول آب : اكسيژن يكي از فاكتورهاي مهم و اساسي براي سلامتي ماهي است. در ماهيان گرمابي، غلظت اكسيژن كمتر از يك ميلي گرم در ليتر است در صورتي كه ادامه پيدا كند، معمولا كشنده خواهد بود كه اين حالت بيشتر در روزهاي گرم، در شرايط استرس، ضعيف بودن ماهي ها و شرايطي از اين قبيل كه ماهي به كمبود اكسيژن حساسيت بيشتري پيدا كند بسيار خطرناك است.
معمولا تلفات در در اوايل صبح يا در طول شب اتفاق مي افتد. ماهي ها در در محل ورود آب تجمع يافته، به سطح آب آمده و هوا را مي بلعند و در صورتي كه اين وضعيت ادامه پيدا كند بي حال شده و تلف مي شوند.
▪️نشانه های كمبود اكسيژن در ماهيان :
- رنگ پريدگي پوست 2. پرخوني آبشش ها 3. خونريزي هاي كوچك در بعضي از قسمت هاي بدن.
▪️راه هاي رفع حالت كمبود اكسيژن در استخر :
- وارد كردن آب به صورت پلكاني 2. افزودن آب تازه كه معمولا حاوي اكسيژن بيشتري است 3. وسايلي كه آب را برهم بزند.
۵. عدم گل آلودگی آب : گل آلود بودن آب موجب جلوگيري از نفوذ نور و كندي توليدات بيولوژيك استخر ميگردد. اين مواد معلق به تدريج در كف استخر تجمع يافته و موجب افزايش رسوبات كف و كاهش عمق استخر مي گردد. اين مواد مشكلاتي براي ماهيان ايجاد ميكند از جمله اينكه با ورود به آبشش ها و سطوح حساس بدن باعث اختلال در فعاليت هاي طبيعي بدن مي شود.
انتخاب محل مناسب براي ساخت استخر پرورشي كپور ماهيان :
مهمترين عامل در ارزيابي كيفي يك محل ، منبع تامين آب است. براي تعيين ظرفيت توليد ماهي در يك محل ، بايد از كيفيت آب آن در طول سال با خبر بود.
بنابراين از عوامل كليدی می توان موارد زير را ذكر كرد :
تامين آب، توپوگرافي محل و نگهداري كردن آب
معيارهای مهم در انتخاب محل :
- در دسترس بودن محل و كافي بودن زمين براي ساخت تاسيسات مختلف
- آب كافي و مناسب از نظر كيفيت در محل وجود داشته باشد.
- انجام آزمايشات خاك
- نزديك بودن به راه شوسه و نزديك بودن به شبكه برق
- وجود درخت يا فضاي سبز در اطراف محل انتخاب شده
- در دسترس بودن كودهاي آلي و منابع غذائي ارزان قيمت در نزديكي محل انتخاب شده
- وضعيت توپوگرافي محل طوري باشد كه اجازه خاك برداري با هزينه كم را بدهد.
- اگر از آب رودخانه استفاده مي شود بايد مشكل سيل و طغيان رودخانه در منطقه وجود نزديكي به راه شوسه آب كافي و مناسب
فضاي سبز اطراف استخر نزديك بودن به شبكه برق
كافي بودن زمين
ماهيان گرمابی
انواع سيستم هاي پرورش ماهيان گرمابي :
۱. سيستم پرورش متراكم : در اين روش تراكم بسيار بالا است و پرورش در استخرهاي سيماني و با استفاده از غذاي دستي و به روش تك گونه اي (كپور معمولي) انجام ميشود.
۲. سيستم پرورشي نيمه متراكم : متداول ترين روش پرورش كپور ماهيان در جهان است. معمولا به صورت چند گونه اي انجام ميشود و تغذيه ماهيها از توليدات طبيعي استخر (كه با كود دهي مناسب افزايش پيدا ميكند) و علوفه و دانه هاي غلات انجام ميشود.
۳. سيستم پرورش گسترده : بسته به شرايط مختلف محيطي تا ۱۵۰۰ قطعه ماهي در هكتار رها سازي مي شود. اين روش معمولا در حوضچه هاي ذخيره آب كشاورزي و يا آبگيرهاي محصور انجام ميگيرد و نيازي به استخر سازي نيست.
۴. سيستم پرورش تك گونه اي : بيشتر براي كپور ماهيان استفاده ميشود .در اين حالت معمولا كپور به تنهائي پرورش مي يابد و براي تغذيه آن بر غذاي دستي تكيه بيشتري ميشود.
۵. سيستم پرورش چند گونه اي : در اين روش چند گونه ماهي به طور توام در يك استخر ريخته ميشوند و از همه غذاي موجود در آب از قبيل : پلانكتون هاي گياهي و جانوري، كرمها، حشرات و… استفاده ميشود.
چهار گونه ماهي از خانواده كپور ماهيان عبارتند از : كپور معمولي، كپور علف خوار(آمور)، كپور نقره اي(فيتوفاگ) و كپور سر گنده
در اين سيستم معمولا توصيه ميشود ۳۵ درصد كپور معمولي، ۱۵ درصد كپور علفخوار، ۴۰ درصد كپور نقره اي و ۱۰ درصد كپور سر گنده در استخر رها سازي شود.
۶. سيستم پرورش توام : ماهي با اردك، برنج و ميگو.
۷. سيستم پرورشي تك جنسي : فقط يك جنس نر يا ماده پرورش داده ميشود. درمورد كپور معمولي و تيلاپيا كاربرد فراواني دارد.
