تکثیر و پرورش ماهی سوف (Stizostedion Iucioperca)

تکثیر
ماهی سوف شکارچی بسیار جنگجویی است. مزارع پرورش متراکم برای این ماهی مناسب نیست و بنابراین باید فقط در آب های طبیعی و مزارع پرورشی غیر متراکم ذخیره شود. هر ماهی سوف که در استخرهای پرورش نوزاد ماهیان وارد می گردد، تلفات زیادی ایجاد می نماید. باید توجه داشت که کار کردن با این ماهی به مراقبت زیادی نیاز دارد، بر همین اساس بسیاری از آنها به علت بی توجهی به هنگام برداشت محصول از بین می روند.

تکثیر ماهی سوف در جهات بسیاری با روش های تکثیر ماهیان دیگر متفاوت است. نمی توان با مالش شکم آنها را ترغیب به تخم ریزی نمود، به همین دلیل ساده ترین و موفقیت آمیزترین روش آن است که تخم های بارور شده آن را با روش های تخم ریزی طبیعی به دست آورد.

در آب هایی که تعداد قابل توجهی از ماهیان سوف وجود دارند، می توان در فصل بهار مقدار متنابهی تخم از آن ها به دست آورد. برای انجام این منظور از شاخه های جگن لانه ای ساخته وآن را در پوششی از پارچه ریز بافت قرار می دهند. لانه را بر روی چهار چوب هایی به عرض ۲۰۰ تا ۳۰۰ و طول ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلی متری قرار داده و آن ها را در نواحی که ماهیان سوف معمولا جمع می شوند می گذارند.

تخم ریزی در آب هایی با درجه حرارت ۱۰ تا ۱۲ درجه سانتی گراد در نیمه دوم فروردین آغاز می شود. نرها لانه ها را تمیز می کنند و سپس ماده ها در آنها تخم ریزی می نمایند. نرها از لانه های پر از تخم حفاظت و حراست می نمایند تا نوزادان تفریخ یابند. باید لانه ها را هر روز بازرسی نموده و آنهایی را که پر از تخم هستند به تفریخگاه منتقل نمود. همراه با جمع آوری تخم ها از آبهای طبیعی، می توان از همین روش در استخر های مزرعه نیز استفاده کرد.

برای ذخیره سازی این قبیل ماهی ها در استخر های زمستانه باید از زوج های نر و ماده هم اندازه استفاده نمود. در همین زمان تعداد مناسبی از لانه های ماهی سوف را در استخر قرار می دهند (میزان ذخیره سازی عبارت است از یک زوج ماهی سوف به ازای هر ۲۰ الی ۳۰ متر مربع). تخم گذاری طی چند روز آغاز می شود. ماهی سوف خصوصا دارای قدرت باروری زیاد است. بنابراین مشاهده صد ها هزار تخم در لانه آنها غیر معمول نمی باشد.

میزان باروری تخم های ماهی سوف بسیار زیاد است. برای انتقال لانه های ماهی سوف باید آن ها را با گونی پوشانید. در تفریخگاه های چند منظوره لانه های پر از تخم را در ظرف های زاگر و یا در تانک هایی که در آن ها آب جریان دارد، قرار می دهند. در تفریخگاه های اختصاصی ماهی سوف، با پاشیدن آب بر روی تخم هاآن ها را در محفظه مخصوص کشت می دهند.

برای بهتر پاشیدن از سامانه پخش کننده ای که در سطح بالاتری از تخم ها قرار دارد استفاده می نمایند. تخم های ماهی سوف در مدت ۶ تا ۱۰ روز و در حرارت ۱۲ تا ۱۵ درجه سانتی گراد شکافته می شوند. هنگام باز شدن تخم ها ، هر روز باید از داروی مالاشیت سبز استفاده کرد.

تخم ها را در محلول مالاشیت سبز به غلظت ۱ به ۶۰۰۰۰ برای مدت ۲ تا ۳ دقیقه قرار داده وسپس آن ها را می شویند. تخم ها در مقابل این دارو نسبتا مقاوم بوده و آن هایی که آلوده به قارچ می باشند در این محلول قوی به رنگ آبی در می آیند. تخم هایی که با پاشیدن دارو به رشد کامل رسیده اند باید مرتبا بازرسی کرد تا در اتاقک دارو افشان تفریخ نیابند.

تعداد کمی از تخم ها را داخل بشر کوچکی می ریزند، در صورتی که این تخم ها در مدت ۳۰ دقیقه تفریخ یابند، تخم های داخل لانه هم آماده تفریخ بوده و باید آن ها را به استخر های پرستاری انتقال داد. بایستی مراقبت فراوانی به عمل آورد تا درجه حرارت لانه ها یکنواخت باشد. در ضمن این لانه ها باید به طنابی که به دو سر تیرک هایی که در دو طرف استخر متصلند، گره بخورد.

مرحله ای که نوزادان تغذیه نمی کنند، درحرارت ۱۲ تا ۱۵ درجه سانتی گراد، نسبتا طولانی است (۵ تا ۹ روز). در استخرهایی که آب آنها سرد تر است، این دوره طولانی تر هم می شود. در این مرحله نوزاد ماهیان در آب مرتبا به طور عمودی بالا و پایین می روند وسپس به آرامی در ته استخر جمع می شوند. به علت این ویژگی ها نوزاد ماهی سوف در گل ته استخر فرو نمی رود و بنا بر این می توان آنها را در استخر های طبیعی به طور سالم نگهداری کرد.

از روش های دیگری نیز برای نگهداری نوزادان در ظرف های زاگر ، پس از تفریخ تا مرحله تغذیه استفاده می شود. در استخر هایی که تحت مراقبت قرار دارند صدمات وارد آمده به ماهی کم است و نوزادان ذخیره شده کمتر تحت تاثیر هوای متغیر بهاری دچار آسیب می گردند. می توان نوزاد ماهیان را با مخلوط تخم مرغ کاملا پخته شده به عنوان آغاز غذا دهی در تفریخگاه تغذیه کرد، که برای ذخیره سازی بعدی امتیازی به شمار می آید.

حساسیت نوزادان ماهی سوف:
به خوبی روشن است که نوزادان ماهی سوف به شوک حرارتی خصوصا وقتی که خیلی جوان هستند بسیار حساس هستند. به دلیل آن که اندازه نوزادان هنگام ذخیره سازی کوچک است، تاثیر شوک حرارتی بر آن ها ممکن است فورا بروز نکند.

در هنگام ذخیره سازی باید اختلاف حرارت بین آب تفریخگاه و استخری که نوزادان به آن منتقل می گردند را با دقت و به تدریج یکنواخت نمود. در صورتی که این کار با سرعت انجام گیرد احتمال دارد تلفاتی به وجود آید. برای یکنواخت ساختن دمای آب باید حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه وقت صرف نمود.

آماده سازی استخر:
چون اندازه ماهی سوف کوچک است، اماده سازی استخر به طور مناسب و نیز تهیه موجودات غذایی با اندازه کوچک از ضروریات است.
نوزاد ماهی سوف ذاتا شکارچی بوده و از روزهای اول زندگی به شکار می پردازد. قادر است مرحله ناپلیوس سیکلوپس را که دارای حرکت سریعی است شکار کند، در حالی که انواع دیگر ماهیان قادر به صید نوزاد سیکلوپس نیستند.

سرعت نسبتا زیاد ماهی سوف در شناگری مانع از حفاظت آن ها از سیکلوپس های بالغ نمی باشد. بنابراین هنگام آماده سازی استخر ها با استفاده از دارو های شیمیایی باید سیکلوپس ها را از بین برد، در حالی که با استفاده از کود می توان روتیفر ها را فعال تر نمود. نظر به این که رشد پلانکتون ها در اوایل بهار بسیار کند است ، بنا بر این باید استخر ها را سه هفته قبل از اجرای برنامه ذخیره سازی از آب پر نمود.

چون دوره آماده سازی استخر طولانی است، امکان دارد که سیکلوپس ها مجددا بتوانند در آب ازدیاد حاصل کنند، به همین دلیل چند روز قبل از ذخیره سازی جمعیت پلانکتونی استخر را باید تخمین زد. در صورتی که مجددا سیکلوپس های بزرگ ظاهر شدند، باز هم باید استفاده از دارو های شیمیایی را تکرار کرد (زیرا داروهای شیمیایی بر روی تخم ها و نوزادان سیکلوپس ها اثر ندارد).

به محض آن که تغذیه نوزاد ماهیان آغاز شد،باید پلانکتون های جانوری را وارد استخر نمود. در بهار دافنی را به جای موینا در استخر ها ذخیره سازی می کنند. در همین زمان باید آب بیشتری به استخر وارد کرده و پلانکتون های جانوری را به آن اضافه نمود. پس از آن که موجودات غذایی به تعداد زیاد در استخر ظاهر شدند، نه فقط طول عمر ماهیان سوف بسیار زیاد می شود ، بلکه به همان نسبت اثرات همجنس خواری به طور قابل توجهی کاهش می یابد.

هنگامی که جمعیت پلانکتون به مقدار زیادی افزایش یافت ماهیان سوف کوچک سریعا رشد می کنند و در مدت یک ماه طول آن ها به ۴۰ تا ۵۰ میلی متر می رسد. در این مرحله اشتهای این ماهیان به قدری زیاد می شود که غذای موجود در استخر برای آن ها کافی نیست. در این حال است که همجنس خواری سریعا توسعه می یابد که به خودی خود مشکلی برای مزرعه دار ایجاد می کند.

برای جلوگیری از این حالت باید شروع به برداشت ماهیان کرد، ولی برداشت ماهیان کوچک و حساس چندان آسان نیست و علی رغم استفاده از تورهای بسیار ظریف و دقت فراوان، مرگ و میر نوزادان روی می دهد. به همین جهت باید ماهیان را به هنگام تخلیه آب استخر به وسیله تور جمع آوری نمود.

بهترین موقع برای انجام این کار در ساعات روز می باشد. باید مراقبت کافی به عمل آورد تا هنگامی که ماهیان را انتقال می دهند درجه حرارت آب متعادل باشد.
پس از فراهم کردن تجهیزات مناسب، نوزادان ماهی سوف را می توان با استفاده از تانک هایی که دارای پخش کننده های خوبی برای انتشار اکسیژن هستند، برای مسافت های طولانی حمل کرد.